30/03/2024

Ψυχική ανθεκτικότητα: Παράγοντες ανάπτυξης και επικινδυνότητας

Η πλειοψηφία των ανθρώπων έρχεται αντιμέτωπη με στρεσογόνες καταστάσεις και αντιξοότητες κατά την διάρκεια της ζωής του και εκτίθεται τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του σε τραυματικά γεγονότα. Τα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής, το τραύμα και οι χρόνιες αντιξοότητες μπορεί

Περισσότερα

0 Likes

07/03/2024

Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και/η παρορμητικότητας (ΔΕΠ-Υ) σε παιδιά και ενήλικες

Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και/ ή υπερκινητικότητας (ΔΕΠ/Υ) είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που ξεκινά στην παιδική ηλικία και παραμένει στην ενήλικη ζωή του ατόμου. Λόγω της συμπτωματολογίας της μπορεί να επηρεάζει σημαντικά την ακαδημαϊκή πορεία, την ευημερία και τις κοινωνικές

Περισσότερα

0 Likes

25/01/2024

Σχολικός εκφοβισμός και παράγοντες ψυχικής ανθεκτικότητας

Ο σχολικός εκφοβισμός και η θυματοποίηση από συνομηλίκους αποτελεί ένα πρόβλημα, το οποίο αντιμετωπίζουν παιδιά και έφηβοι εντός, αλλά και εκτός σχολικού πλαισίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Olweus (1994) ορίζει την θυματοποίηση ως την επανειλημμένη έκθεση για μεγάλο χρονικό διάστημα

Περισσότερα

0 Likes

06/12/2023

Ψυχική ευεξία (Wellbeing) και ψυχική υγεία

Η ψυχική ευεξία αποτελεί ένα κεντρικό ζήτημα στον τομέα της θετικής ψυχολογίας, συνιστά ωστόσο μία πολύπλευρη έννοια, με αποτέλεσμα να έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς αρκετές θεωρητικές προσεγγίσεις ως προς τον ορισμό, την μέτρηση και τα συστατικά που την αποτελούν. Η ευεξία

Περισσότερα

0 Likes

08/11/2023

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Σχετιζόμενη με τη Συντροφική Σχέση (ΙΨAΔ-Σ)

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή απασχολεί περίπου το 1% έως 3% του γενικού πληθυσμού και χαρακτηρίζεται από ανεπιθύμητες, επαναλαμβανόμενες και αγχωτικές σκέψεις ή/και επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που προκαλεί ταλαιπωρία και παρεμβαίνει την καθημερινή ζωή ενός ασθενούς, προκαλώντας προβλήματα στην επαγγελματική ζωή του ατόμου,

Περισσότερα

0 Likes

28/09/2023

Στρατηγικές συναισθηματικής ρύθμισης στην οριακή διαταραχή προσωπικότητας

Η οριακή ή παλαιότερα γνωστή ως μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από έντονη αστάθεια στις διαπροσωπικές σχέσεις. στην αίσθηση της ταυτότητας και στα συναισθήματα, όπως και από την εμπλοκή σε παρορμητικές ή επικίνδυνες συμπεριφορές. Πολλά από αυτά τα συμπτώματα πιστεύεται ότι σχετίζονται με δυσκολίες στην ρύθμιση του συναισθήματος, συμπεριλαμβανομένης της υψηλής ευαισθησίας σε συναισθηματικά ερεθίσματα, της υψηλής έντασης συναισθηματικών αποκρίσεων και της καθυστερημένης επιστροφής στην συναισθηματική βάση. Η ελλιπής πρόσβαση σε αποτελεσματικές στρατηγικές ρύθμισης του συναισθήματος έχει υποστηριχθεί ότι αποτελεί, εν μέρει, τη βάση για τα υψηλά ελλείμματα που αντιμετωπίζουν οι πάσχοντες από οριακή διαταραχή.

Continue reading

Περισσότερα

0 Likes

19/09/2023

Άγχος ασθενείας ή υποχονδρίαση

Το άγχος ασθενείας (προηγουμένως γνωστό ως υποχονδρίαση), είναι μια ψυχιατρική διαταραχή που ορίζεται από την υπερβολική ανησυχία για την ύπαρξη ή την ανάπτυξη μιας σοβαρής, αδιάγνωστης ιατρικής πάθησης. Τα άτομα με άγχος υγείας βιώνουν επίμονο άγχος στο ενδεχόμενο να πάσχουν ή να αναπτύξουν μία σοβαρή ιατρική ασθένεια, το οποίο επιμένει παρά τα φυσιολογικά αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται σημαντικά η καθημερινότητά τους. Χαρακτηριστικό των πασχόντων από τη συγκεκριμένη διαταραχή είναι η επικέντρωση της προσοχής τους σε φυσιολογικές σωματικές αντιδράσεις (όπως πχ αυτές της πέψης ή της εφίδρωσης) και η παρερμηνεία αυτών των αισθήσεων ως σύμπτωμα σοβαρής ασθένειας. Τα ακριβή αίτια για την ανάπτυξη της διαταραχής άγχους ασθενείας παραμένουν άγνωστα, ωστόσο έχουν βρεθεί στην διεθνή βιβλιογραφία ορισμένοι παράγοντες επικινδυνότητας για την εμφάνιση αυτής της διαταραχής. Συγκεκριμένα:

• Οι άνθρωποι που πάσχουν από άγχος ασθενείας ενδέχεται να βιώνουν με άβολο τρόπο φυσιολογικές σωματικές αισθήσεις και να χαρακτηρίζουν οποιαδήποτε μικρή σωματική αλλαγή ως παθολογική.
• Ένα οικογενειακό περιβάλλον που περιλαμβάνει συχνές συζητήσεις για φόβους σχετικούς με την υγεία ή δυσανάλογη ανησυχία των γονέων για θέματα υγείας, ενδέχεται να οδηγήσει σε ανάπτυξη άγχους ασθενείας.
• Ένα άτομο ενδέχεται να διατρέχει αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει διαταραχή άγχους ασθενείας εάν εμφάνισε μια σοβαρή ασθένεια κατά την παιδική του ηλικία ή εάν οι γονείς ή τα αδέρφια του υπέφεραν από ένα σοβαρό ιατρικό ζήτημα.
• Άτομα με υποκείμενες αγχώδεις διαταραχές, όπως πχ γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο για την ανάπτυξη της διαταραχής άγχους ασθενείας.
• Τέλος, ακόμα και η υπερβολική ενασχόληση με θέματα υγείας στο διαδίκτυο ενδέχεται να αυξήσει τον κίνδυνο για την εμφάνισή άγχους ασθενείας.

Τα άτομα που βιώνουν έντονο άγχος ασθενείας συνήθως απευθύνονται σε ειδικούς ιατρούς, ωστόσο παρά τις διαβεβαιώσεις που λαμβάνουν δεν φαίνεται να καθησυχάζονται, με αποτέλεσμα να επισκέπτονται περισσότερους ιατρούς για το ίδιο ζήτημα. Ωστόσο, υπάρχουν και άτομα που βιώνουν άγχος ασθενείας και αποφεύγουν την ιατρική φροντίδα υπό τον έντονο φόβο της ανακοίνωσης μιας σοβαρής ασθένειας. Γενικότερα, οι πάσχοντες από άγχος ασθενείας, φαίνεται να ελέγχουν συχνά το σώμα τους για δερματικές βλάβες, απώλεια μαλλιών ή σωματικές αλλαγές, καθώς και να κατακλύζονται συχνά από σκέψεις θανάτου ή αναπηρίας. Η συνεχής ενασχόλησή τους με τις σωματικές τους αλλαγές, αλλά και με τις ανησυχίες τους για θέματα υγείας, ενδέχεται να προκαλέσει σημαντική έκπτωση στην κοινωνική και επαγγελματική τους λειτουργικότητα.

Continue reading

Περισσότερα

0 Likes

04/08/2023

Διαταραχή αποπροσωποποίησης και θεραπευτική αντιμετώπιση

Η αποπροσωποποίηση αποτελεί μία εμπειρία όπου το άτομο βιώνει την αίσθηση του εξωπραγματικού, την αίσθηση απόσπασης ή την αίσθηση ότι είναι εξωτερικός παρατηρητής των σκέψεων, των συναισθημάτων, των αισθήσεων, του σώματος ή των πράξεων του. Συχνά συνοδεύεται από την εμπειρία

Περισσότερα

1 Likes

14/12/2022

Περιστατικό ΔΕΠΥ παιδιατρικού ασθενούς & θεραπεία

Η X ήταν ένα 8χρονο κορίτσι χωρίς γνωστό ψυχιατρικό ιστορικό που παρουσιάστηκε στην κλινική για αρχική ψυχιατρική αξιολόγηση συνοδευόμενη από τη μητέρα της, η οποία είχε ανησυχίες για τις ακαδημαϊκές επιδόσεις και τη συμπεριφορά της στο σχολείο. Η μητέρα της

Περισσότερα

1 Likes

02/12/2022

Τραύματα κατά την παιδική ηλικία

Ένα τραυματικό γεγονός είναι ένα τρομακτικό, επικίνδυνο ή βίαιο γεγονός που αποτελεί απειλή για τη ζωή ή τη σωματική ακεραιότητα ενός παιδιού. Η παρακολούθηση ενός τραυματικού γεγονότος που απειλεί τη ζωή ή τη σωματική ασφάλεια ενός αγαπημένου προσώπου μπορεί επίσης να

Περισσότερα

1 Likes

• 1
• 2
• 3
• 4

• Next Page

Η πλειοψηφία των ανθρώπων έρχεται αντιμέτωπη με στρεσογόνες καταστάσεις και αντιξοότητες κατά την διάρκεια της ζωής του και εκτίθεται τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του σε τραυματικά γεγονότα. Τα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής, το τραύμα και οι χρόνιες αντιξοότητες μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη λειτουργία και τη δομή του εγκεφάλου και ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD), κατάθλιψης και άλλων ψυχιατρικών διαταραχών. Ωστόσο δεν αναπτύσσουν όλα τα άτομα, τα οποία έρχονται αντιμέτωπα με τέτοιου είδους καταστάσεις ψυχικές διαταραχές, με αποτέλεσμα να θεωρείται ότι τα άτομα που καταφέρνουν να προσαρμόζονται με επιτυχία σε δύσκολες και αντίξοες συνθήκες, επιδεικνύουν ψυχική ανθεκτικότητα. Έτσι, η ανθεκτικότητα ως επιτυχημένη προσαρμογή βασίζεται σε αποτελεσματικές απαντήσεις στις περιβαλλοντικές προκλήσεις και στην αντίσταση στις βλαβερές συνέπειες του στρες.

Σύμφωνα με τους Rirkin & Hoopman (1991), η ψυχική ανθεκτικότητα ορίζεται ως η ικανότητα του ατόμου να αναγεννάται, να επανέρχεται, να προσαρμόζεται με επιτυχία στο περιβάλλον, παρά τις αντιξοότητες και να αναπτύσσει κοινωνική, ακαδημαϊκή και επαγγελματική επάρκεια, παρά την έκθεσή του σε έντονο στρες ή στις αγχογόνες καταστάσεις που είναι εγγενείς στο σύγχρονο κόσμο. Σύμφωνα με έναν πιο πρόσφατο ορισμό της Masten (2018) η έννοια της ανθεκτικότητας ορίζεται γενικά ως η ικανότητα ενός δυναμικού συστήματος να αντέχει ή να ανακάμπτει από σημαντικές προκλήσεις που απειλούν τη σταθερότητα, τη βιωσιμότητα ή την ανάπτυξή του. Η ανθεκτικότητα αντανακλά πόρους και διαδικασίες που μπορούν να εφαρμοστούν για την αποκατάσταση της ισορροπίας, την αντιμετώπιση των προκλήσεων ή τον μετασχηματισμό του οργανισμού.

Τα ευρήματα αρκετών διαχρονικών μελετών κατέδειξαν τις επιπτώσεις του αναπτυξιακού περιβάλλοντος στην οικοδόμηση της ανθεκτικότητας. Συγκεκριμένα, βασικοί παράγοντες, όπως η θετική οικογενειακή λειτουργία και οι σχέσεις με τους συνομηλίκους, οι συνδέσεις με υποστηρικτικούς ενήλικες και φιλικούς ρομαντικούς συντρόφους, η θέσπιση στόχων, η αυτοπειθαρχία και η γνωστική ικανότητα στην παιδική και εφηβική ηλικία, αποτελούν προστατευτικούς παράγοντες και συμβάλλουν στην ανάπτυξη την ανθεκτικότητας στην ενήλικη ζωή.

Αντίθετα, παιδιά με ιστορικό κακομεταχείρισης, καθώς και παιδιά που έχουν βιώσει έκθεση σε πολεμικό περιβάλλον και αντίστοιχες τραυματικές εμπειρίες, παρουσίασαν χαμηλότερα ποσοστά ανθεκτικότητας σε σχέση με τα παιδιά που δεν βίωσαν παρόμοια γεγονότα.

Γενικότερα, οι καθοριστικοί παράγοντες για την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας περιλαμβάνουν νευροβιολογικές, γενετικές, ιδιοσυγκρασιακές και περιβαλλοντικές επιρροές. Συγκεκριμένα, ως προστατευτικοί παράγοντες που προάγουν την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας, θα μπορούσαν να αναφερθούν ατομικά χαρακτηριστικά, όπως η ιδιοσυγκρασία, ο δεσμός με τον βασικό φροντιστή, οι δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, η ικανότητα αυτορρύθμισης, η αυτοεκτίμηση, αλλά και οι οικογενειακές συνθήκες, οι οποίες περιλαμβάνουν την θετική και υποστηρικτική αλληλεπίδραση μεταξύ των γονέων και του παιδιού, την οικογενειακή συνοχή, την κοινωνική υποστήριξη, την προσφορά ενός πλούσιου σε ερεθίσματα περιβάλλοντος, αλλά και ένα σταθερό και επαρκές εισόδημα.

Τέλος, σημαντικούς προστατευτικούς παράγοντες μπορεί να αποτελέσουν και κοινοτικοί παράγοντες, όπως τα προγράμματα έγκαιρης πρόληψης και παρέμβασης, η εξασφάλιση ασφάλειας στις γειτονιές, σχετικές υπηρεσίες υποστήριξης,  εγκαταστάσεις αναψυχής και αντίστοιχα προγράμματα, η προσβασιμότητα σε επαρκείς υπηρεσίες υγείας, οι οικονομικές ευκαιρίες για οικογένειες και τέλος η δυνατότητα συμμετοχής σε θρησκευτικές και πνευματικές οργανώσεις. Αντίθετα, βιολογικοί παράγοντες, όπως το χαμηλό βάρος κατά τη γέννηση και συγγενείς γενετικές ανωμαλίες και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως οι συνθήκες φτώχειας, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των γονιών, οι συγκρούσεις εντός της οικογένειας, καθώς και οι φυλετικές διακρίσεις, εντάσσονται στους παράγοντες επικινδυνότητας.

Βιβλιογραφία

Burt, K. B., & Paysnick, A. A. (2012). Resilience in the transition to adulthood. Development and psychopathology, 24(2), 493–505. https://doi.org/10.1017/S0954579412000119

Masten A. S. (2018). Resilience theory and research on children and families: Past, present, and promise: Resilience theory and research. Journal of Family Theory & Review, 10(1), 12–31. https://doi.org/10.1111/jftr.12255

Rirkin, M., & Hoopman, M. (1991). Moving beyond Risk to Resiliency. MN: Minneapolis Public School.

Zolkoski, S. M., & Bullock, L. M. (2012). Resilience in children and youth: A review. Children and Youth Services Review, 34(12), 2295–2303. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2012.08.009